6.2.9 Vakantiegeld, eindejaarsuitkering, tijdsparen, uitbetaalde vakantiedagen, individueel keuzebudget

Vakantiegeld

Artikel 475da Rv verwijst naar de Participatiewetnorm. In deze norm is 5% netto vakantiegeld begrepen. Dit vakantiegeld wordt op het maandelijks te verstrekken bedrag aan uitkering ingehouden en jaarlijks in juni uitgekeerd (artikelen 19 en 45 Participatiewet).

Als voor de berekening van het vtlb wordt uitgegaan van de beslagvrije voet inclusief vakantiegeld, valt het werkelijk uit te keren vakantiegeld in dat geval helemaal in de boedel.

Deze werkwijze heeft grote nadelen. Niet alleen vinden de meeste schuldenaren het prettig eenmaal per jaar een extra bedrag te krijgen, maar bovendien is dit bedrag vaak een nuttige spaarpot voor het oplossen van problemen zoals nieuwe schulden of een boedelachterstand, dan wel voor aanschaf van kleding of huisraad.

Het in de beslagvrije voet opgenomen bedrag aan vakantiegeld wordt daarom bij de slotberekening van het vtlb maandelijks niet meegenomen, maar afgetrokken onder de noemer maandelijks te reserveren vakantiegeld. Dit (vakantie)geld wordt in mei of juni als totaliteit meegenomen in de berekening van het vtlb. Het bedrag aan vakantiegeld dat behouden mag worden, is in die maand maximaal 100% van de toepasselijke Pw-norm (en minder als het inkomen lager is dan de bijstandsnorm).

Het vakantiegeld dat van de werkgever of uitkeringsinstantie ontvangen wordt, valt geheel in de boedel, maar in de maand mei of juni is het vtlb dus hoger met als gevolg dat de schuldenaar (een deel van) het ontvangen vakantiegeld mag behouden.

De vraag die rijst bij deze manier van berekenen van het vakantiegeld, is de volgende: Ontvangt de schuldenaar in het eerste jaar van de schuldsanering toch het ‘volledige’ gereserveerde vakantiegeld volgens de vtlb-berekening?

Bij een looptijd van 36 maanden ontvangt de schuldenaar in het eerste jaar van de schuldsanering toch het “volledige” gereserveerde vakantiegeld. De schuldenaar draagt namelijk , uitgaande van een looptijd van drie jaar, driemaal het niet vrij te laten deel van zijn vakantiegeld af.

Vanaf het begin van de regeling wordt het vrij te laten bedrag maandelijks verminderd met het te ontvangen deel van het vakantiegeld, doordat wordt uitgegaan van 90% in plaats van 95% de bijstandsnorm (of van het inkomen als dit lager is dan de bijstandsnorm). Hierdoor kan de schuldenaar bij ontvangst van het vakantiegeld het volledige vrij te laten deel van het vakantiegeld behouden omdat dit gedurende de regeling maandelijks wordt gereserveerd.

Bij een looptijd van 36 maanden wordt er (bij overwegend ongewijzigde omstandigheden) altijd drie keer vakantiegeld uitbetaald. Tegelijkertijd is er ook drie jaar lang maandelijks in het vrij te laten bedrag rekening gehouden met het te ontvangen vakantiegeld. Het vrij te laten bedrag is maandelijks al met 1/12e deel van het vakantiegeld verminderd.

Bij een looptijd van 18 maanden wordt het vakantiegeld één of twee keer maal uitbetaald, afhankelijk van de maand waar de regeling is gestart. Het uitgangspunt dient volgens de werkgroep te zijn dat bij een looptijd van 18 maanden de afdracht is gebaseerd op 18 maal het inkomen exclusief vakantiegeld en 18 maal het opgebouwde vakantiegeld. Gedurende de regeling wordt  het vrij te laten bedrag maandelijks al met 1/12 deel van het vakantiegeld op bijstandsniveau verminderd. Welk deel van het gereserveerde vakantiegeld mag men dan behouden?

Wordt het vakantiegeld tweemaal uitbetaald tijdens de regeling?

Bij uitbetaling van het eerste vakantiegeld wordt het volledige bedrag van het ‘te behouden vakantiegeld’ (volgens de vtlb-berekening) vrij gelaten. Immers, gedurende de regeling wordt het vrij te laten bedrag maandelijks al met 1/12^e deel van het vakantiegeld op bijstandsniveau verminderd. Het bedrag boven het gereserveerde deel van het vakantiegeld moet natuurlijk wel aan de boedel afgedragen worden.

Bij uitbetaling van het tweede vakantiegeld moet vervolgens rekening gehouden worden met de resterende 6 maanden van de looptijd. Dit betekent dat het volledige bedrag van gereserveerde vakantiegeld wordt vrij gelaten. Dit geldt niet voor het bedrag boven de reservering. De helft van het bedrag boven het gereserveerde deel van het vakantiegeld moet aan de boedel afgedragen worden, de andere helft van dit bedrag blijft vrij voor de schuldenaar. Zo komt het bovenmatige vakantiegeld over 18 maanden in de boedel.

Wordt het vakantiegeld eenmaal uitbetaald tijdens de regeling?

Bij uitbetaling van het eerste vakantiegeld wordt het “volledige” gereserveerde vakantiegeld volgens de vtlb-berekening vrij gelaten. Immers, gedurende de regeling wordt het vrij te laten bedrag maandelijks al met 1/12^e deel van het vakantiegeld op bijstandsniveau verminderd. Het bedrag boven het gereserveerde deel van het vakantiegeld moet wel aan de boedel afgedragen worden.

Vervolgens moet rekening gehouden worden met de resterende 6 maanden van de looptijd. Over deze maanden wordt het vrij te laten bedrag maandelijks al met 1/12^e deel van het vakantiegeld op bijstandsniveau verminderd. Schuldenaar moet bovendien nog over 6 maanden het bedrag boven het gereserveerde deel van het vakantiegeld afdragen aan de boedel. De verplichting tot deze afdracht moet tijdig besproken worden met de schuldenaar. Mogelijk kan de vrijlating van het eerste jaar vakantiegeld hiervoor gereserveerd worden. Andere opties zijn betaling uit het vrij te laten bedrag, of door de volledige afdracht een of twee maanden na de regeling door te laten lopen als schuldenaar weer over zijn afloscapaciteit beschikt.

Het is ook mogelijk dat de bewindvoerder vanaf de start van de regeling het vakantiegeld maandelijks meeneemt in de betreffende norm. Het vtlb is dan dus iedere maand iets hoger met als gevolg dat de schuldenaar maandelijks minder hoeft af te dragen. Er is dan geen recht op een vrij te laten deel vakantiegeld in mei of juni. Dit kan bijv. als de schuldenaar zijn vakantiegeld ook feitelijk maandelijks krijgt uitgekeerd, zoals bij payroll-constructies, uitzendwerk of een IKB (individueel keuzebudget). Dit geldt zowel bij een looptijd van 36 maanden als bij een looptijd van 18 maanden.

Eindejaarsuitkering

In sommige sectoren wordt maandelijks gereserveerd voor een extra uitkering die in december wordt uitbetaald, de zogenaamde eindejaarsuitkering. Een eindejaarsuitkering is vaak een percentage van het bruto-salaris. Soms wordt een minimaal bedrag afgesproken dat men als eindejaarsuitkering ontvangt. Valt deze uitkering bij uitbetaling geheel in de boedel?

Bij een looptijd van 36 maanden wordt 36 maal een bedrag gereserveerd en wordt de uitkering driemaal uitbetaald. Ongeacht de maand van toelating valt de uitbetaling van deze eindejaarsuitkering geheel in de boedel.

Bij een looptijd van 18 maanden wordt 18 maal een bedrag gereserveerd en wordt de uitkering één- of tweemaal tijdens de regeling uitbetaald, afhankelijk van de maand van toelating.

Wordt de eindejaaruitkering tweemaal uitbetaald tijdens de regeling?

Bij uitbetaling van de eerste eindejaarsuitkering valt deze geheel in de boedel. Dit heeft dan betrekking op de reservering van de eerste 12 maanden van de regeling. Bij uitbetaling van de tweede eindejaarsuitkering moet dan nog de helft van eindejaarsuitkering afgedragen worden aan de boedel, de andere helft blijft vrij.

Wordt de eindejaarsuitkering eenmaal uitbetaald tijdens de regeling?

Bij uitbetaling van de eindejaarsuitkering valt deze geheel in de boedel. Dit heeft dan betrekking op de reservering van de eerste 12 maanden van de regeling. Schuldenaar moet daarnaast nog over 6 maanden het gereserveerde bedrag van de eindejaarsuitkering afdragen aan de boedel. Deze verplichting tot extra afdracht moet tijdig besproken worden met de schuldenaar. Mogelijk kan (een deel van) het vrij te laten bedrag van het vakantiegeld hiervoor ingezet worden.

LET OP: De schuldsaneringsregeling duurt in principe 18 maanden. Bovenstaande richtlijnen moeten in het buitengerechtelijk traject ook worden toegepast, zeker als men aanspraak wil maken op een eerdere ingangsdatum van de wettelijke schuldsaneringsregeling.

Bij een afwijkende duur van de totale schuldsaneringsregeling geldt dat de afdracht wordt berekend over het inkomen inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering gedurende de maanden van de schuldsaneringsregeling.

Tijdsparen

In sommige sectoren wordt het systeem van tijdsparen gehanteerd. De werkgever stort dan elke betaalperiode (4 weken/maand) een bedrag in het spaarfonds, dat de werknemer op een later moment kan opnemen. Het gaat om de geldwaarde van vakantiedagen, de reserve voor weinig-werk/verletdagen (‘spaaruren’), eventueel overwerk en een vergoeding voor reisuren, maar ook om de vakantietoeslag en – soms – opleidingen.

De vakantietoeslag wordt doorgaans in mei uitbetaald. De overige tegoeden kunnen vrij opgenomen worden, waarbij wel geldt dat bedragen voor opleidingen ook aan dat doel besteed moeten worden.

In sommige CAO’s is bovendien opgenomen dat men verplicht is om een minimum aantal spaaruren op te bouwen, zodat deze opgenomen kunnen worden in periodes dat er weinig werkaanbod/verlet is. Deze dagen gelden niet als vakantiedagen. Het meerdere boven dit verplichte aantal uren wordt in de regel eenmaal per jaar uitbetaald.

Voor de berekening van het vtlb wordt dan uitgegaan van het volgende:

• Bij de vakantiegeldcomponent heeft de – werkende – schuldenaar in principe recht op 100% van het vakantiegeld horend bij de toepasselijke Participatiewetnorm, het overige moet worden afgedragen.
• Voor het deel van de tegoeden dat ziet op doorbetaling van het loon tijdens de vakantiedagen heeft de schuldenaar recht op het vtlb voor 20 verplichte vrije dagen per jaar en 5 overige dagen. De bewindvoerder kan aan de hand van de overzichten zien voor welke vakantieperiode het tegoed is opgenomen.
• Als betrokkene door de zgn. weinig-werk of verletdagen in een bepaalde maand een zo laag inkomen heeft dat zijn maandelijks inkomen daalt tot onder zijn vtlb dan kan hij – met toestemming van de bewindvoerder-het spaarfonds gebruiken voor een aanvulling tot op het vtlb.
• Het gebruik van het opleidingsbudget kan uitsluitend plaats vinden na overleg met de bewindvoerder.
• Als sprake is van een geldelijke storting in verband met persoonlijk verricht overwerk dan gelden daarvoor de gebruikelijke vtlb-regels.

Het eventueel resterende vrije saldo aan het eind van het jaar (dus na uitbetaling vakantietoeslag en vtlb voor 25 vrije dagen en eventuele aanvulling tot op het vtlb) moet worden afgedragen op de boedelrekening. De schuldenaar dient op verzoek een overzicht van zijn tegoeden te tonen aan de bewindvoerder.

Uitbetaalde vakantiedagen

Steeds vaker doet zich de situatie voor, bijvoorbeeld bij uitzendcontracten, payrolling en nulurencontracten, dat werknemers wekelijks of maandelijks direct bij hun salaris ook hun vakantiegeld en vakantie-urenopbouw uitbetaald krijgen.

Waar het gaat om vakantiegeld wordt verwezen naar de laatste alinea hierboven onder het kopje 'vakantiegeld'. Er kan in die gevallen gekozen worden voor een vtlb inclusief een maandelijks vakantiegeld. Er dient dan alleen jaarlijks in mei nog bezien te worden of het totaal recht op vakantiegeld is uitbetaald.

Wanneer het gaat om uitbetaalde vakantie-uren kan worden aangesloten bij de systematiek van het tijdsparen. Jaarlijks bestaat recht op minimaal 20 dagen doorbetaalde vakantie en 5 vrije dagen. Het hangt van de omvang van de functie af in hoeverre het noodzakelijk en gewenst is vanuit de boedel te voorzien in een inkomen voor de periode waarin de werknemer geen inkomen verwerft doordat hij vakantie-uren opneemt. Het bedrag dat voorziet in de opbouw van vakantiedagen is inkomen. Bij een verzoek om vakantie op te mogen nemen, wordt door de bewindvoerder beoordeeld wat is opgebouwd dan wel afgedragen en wat kan worden uitgekeerd van de boedel.

Individueel Keuze Budget

Het Individueel Keuzebudget (IKB) is een systeem waarmee werknemers meer speelruimte wordt gegund om de regie te voeren rond aan- en verkoop van vakantiedagen, het moment van uitbetalen van vakantiegeld en eindejaarsuitkering en overige secundaire arbeidsvoorwaarden. Aan het einde van het kalenderjaar wordt het restant van het IKB uitbetaald. Steeds meer werkgevers gaan over op (een vorm van) dit systeem.

In het IKB kan opgenomen zijn dat een x-aantal uur bovenwettelijk verlof wordt gekocht, zodat men, in plaats van alleen de wettelijke 20 dagen, 25 verlofdagen opbouwt bij een fulltime dienstverband. Aankoop van deze uren (tot een maximum van 25 dagen) is toegestaan, mits de regeling het volle kalenderjaar duurt. Gebruik van het IKB voor andere zaken dan aankoop van een x-aantal bovenwettelijke verlofuren tot maximaal 25 dagen bij fulltime dienstverband is niet toegestaan of moet gecompenseerd worden uit het vrij te laten bedrag.

Hoofdregel bij een duur van 36 maanden is dat tijdens de regeling driemaal het bovenmatig vakantiegeld over een jaar, de eindejaarsuitkering en het restant IKB is afgedragen. Bij een duur van 18 maanden is het advies om het vakantiegeld en de eindejaarsuitkering maandelijks te laten uitbetalen. Op deze manier valt de opgebouwde reservering direct in de boedel en hoeft niet aan het einde van de regeling ingelopen te worden. Voor zover er dan nog sprake is van een restant van het IKB dient dit aan het einde van het kalenderjaar afgedragen te worden.

Voorgenomen wijzigingen van het IKB mogen niet ten koste gaan van spaarcapaciteit en moeten altijd besproken worden met de bewindvoerder.