Energietoeslag blijft buiten de boedel

Wij publiceerden onderstaand nieuwsartikel op 18 mei 2022 in onze nieuwsbrief.

Vooraf aan de Wsnp 'gespaarde' energietoeslag valt wél in de boedel. Zie nieuwsartikel voor verdere toelichting. 

De energietoeslag is een tegemoetkoming voor de gestegen energiekosten in 2022/2023 van huishoudens met een laag inkomen. Veel gemeenten hebben deze energietoeslag al uitgekeerd aan de huishoudens die hier aanspraak op kunnen maken. De vraag is al vele malen gesteld of de energietoeslag buiten de boedel valt en zo ja, onder welke voorwaarden. Recofa heeft hierover nu een besluit genomen: de energietoeslag valt buiten de boedel. Hieronder volgt de uitgebreide toelichting.

De eenmalige energietoeslag vereist een wijziging van artikel 35 van de Participatiewet, het artikel over de individuele en categoriale bijzondere bijstand. Met deze wijziging krijgen de gemeenten onder andere de bevoegdheid om tot en met 30 juni 2023 een eenmalige energietoeslag toe te kennen aan huishoudens met een laag inkomen, gebruikmakend van het instrument van de categoriale bijzondere bijstand, dus zonder dat de gemeente hoeft vast te stellen dat de ontvanger de kosten daadwerkelijk heeft gemaakt. Op grond van artikel 46 Participatiewet is bijzondere bijstand niet vatbaar voor beslag.

Gezien de wijze waarop de energietoeslag wordt verankerd in de Participatiewet — te weten dat niet wordt nagegaan of er sprake is van een sterk gestegen energierekening en het feit dat de toeslag een vorm van bijzondere bijstand is die niet vatbaar is voor beslag — heeft Recofa besloten dat de energietoeslag buiten de boedel valt en dat de extra energiekosten niet aangetoond hoeven te worden.

Het voorgaande betekent ook dat schuldenaren die de energietoeslagen niet gebruiken voor het betalen van hun energierekening, in beginsel een nieuwe schuld maken die hen is toe te rekenen.

Extra correctie voorkomt nieuwe energieschuld

Wanneer een schuldenaar een nieuwe schuld laat ontstaan omdat de energierekening met meer dan € 800,- is gestegen, bestaat de mogelijkheid om een extra correctie in het vrij te laten bedrag op te nemen. Er dient wel per zaak te worden gekeken welk bedrag exact gecorrigeerd mag worden en er dient hiervoor toestemming te worden gevraagd aan de rechter-commissaris, voorzien van stukken waaruit de noodzaak van het corrigeren blijkt; maatwerk dus.

Niet iedereen ontvangt toeslag automatisch

Niet alle schuldenaren zullen automatisch de energietoeslag ontvangen, omdat hun inkomen hoger is dan 110% van de bijstandsnorm. Toch kan het lonen de energietoeslag wel aan te vragen. Diverse gemeenten hebben in hun beleidsregels bijzondere bijstand staan dat zij ervan uitgaan dat er in het geval van beslag of een schuldregeling geen draagkracht is. Dit betekent dat er niet wordt gekeken naar het werkelijke inkomen, maar naar het besteedbare inkomen. Dat komt in deze situaties vaak niet boven 110% van de bijstandsnorm uit. Daarnaast heeft de Centrale Raad van Beroep in januari 2021 geoordeeld dat de gemeente bij de draagkrachtberekening het deel van het inkomen waar beslag op ligt niet mag meenemen (ECLI:NL:CRVB:2021:110 en ECLI:NL:CRVB:2021:242). Het vrij te laten bedrag (vtlb) is opgebouwd uit de beslagvrije voet en een nominaal bedrag en is daardoor vaak hoger dan de beslagvrije voet. Echter de correcties in het nominaal bedrag zijn alleen voor kosten waar iemand in de bijstand niet mee geconfronteerd zou worden (zoals reiskosten of kinderopvang). Het is daarom verdedigbaar dat er bij het vtlb ook geen draagkracht is.

Geen toeslag, wel maatwerk

Een aantal schuldenaren zal mogelijk tussen wal en schip raken, omdat hen de toeslag niet wordt toegekend, maar zij wel te maken krijgen met fors gestegen voorschotten. Recofa geeft in haar bericht aan dat, indien nodig, deze (extra) kosten worden gecorrigeerd in de berekeningen van het vrij te laten bedrag. Er dient wel per zaak te worden gekeken welk bedrag exact gecorrigeerd mag worden en er dient hiervoor toestemming te worden gevraagd aan de rechter-commissaris voorzien van stukken waaruit de noodzaak van het corrigeren blijkt, wederom maatwerk dus.