Ambtelijke molens: de Wsnp en de criteria van het minnelijk traject

Wsnp Periodiek mei 2013, nummer 11

Laura Schrijver*

1. Inleiding

In opdracht van de voormalige rechtbank Zwolle-Lelystad heb ik bij twee rechtbanken in kaart gebracht aan welke criteria een minnelijk traject moet voldoen, om in overeenstemming te zijn met de vereisten die de Faillissementswet in artikel 285 stelt.

De rechtbank had behoefte aan dit onderzoek doordat het Hof Leeuwarden meerdere verzoekschriften niet-ontvankelijk verklaarde vanwege een tekortschietende uitvoering van het minnelijk traject. Daar kwam bij dat vanwege de Herziening Gerechtelijke Kaart alle Wsnp-dossiers van de rechtbank Zwolle overgedragen moesten worden aan de insolventieafdeling van de voormalige rechtbank Almelo. Om de overdracht in juridisch opzicht zo soepel mogelijk te laten verlopen was het van belang om te onderzoeken wat de criteria voor het minnelijk traject zijn bij de rechtbank Zwolle en de rechtbank Almelo.

2. Afwijzingsbeleid gemeenten

Tijdens mijn onderzoek deed zich het volgende voor: Een verzoekster meldt zich aan bij de gemeente voor het opzetten van een minnelijk traject. Deze gemeente voert het beleid dat zij geen minnelijk traject opstart voor verzoekers waarvoor zij in de afgelopen tien jaar een minnelijk traject heeft opgestart. Zij sluit daarbij aan bij artikel 288 lid 2 sub d van de Faillissementswet. De rechter verklaart vervolgens het verzoekschrift niet-ontvankelijk wegens het ontbreken van een minnelijk traject. Dit voorbeeld maakt duidelijk dat de werkwijzen van de rechtbank en de gemeenten en kredietbanken elkaar niet in de weg mogen lopen, omdat de verzoeker hiervan de dupe wordt.

3. Ontevredenheid minnelijk traject

Tijdens mijn onderzoek heb ik geconstateerd dat de rechtbank Almelo en de rechtbank Zwolle niet altijd tevreden zijn over de werkwijze van gemeenten en kredietbanken. Mijn vermoeden is dat dit enerzijds heeft te maken met wederzijds onbegrip en gebrek aan communicatie en anderzijds met de onvoldoende inzet van de gemeenten en kredietbanken.

Om wederzijds begrip te bevorderen, is het belangrijk dat gemeenten en rechtbanken elkaars werkwijzen beter begrijpen. Voor de schuldenaren is het uiteraard van belang dat die partijen hun wensen over en weer kenbaar maken en vervolgens hun werkwijzen zoveel mogelijk op elkaar afstemmen.

Op dit moment sturen de gemeenten en kredietbanken soms te snel een verzoekschrift naar de rechtbank. Ik heb in mijn onderzoeksrapport aanbevolen om uitvoeriger te onderzoeken of een verzoekschrift tot dwangakkoord, voorlopige voorziening of moratorium een grotere kans biedt op een geslaagde minnelijke schuldregeling.

Tevens doe ik in mijn rapport aanbevelingen hoe gemeenten en kredietbanken om kunnen gaan met de bekende knelpunten. Zo is het in het geval van een eigen koopwoning altijd belangrijk om samen met de hypotheekverstrekker naar een oplossing te zoeken. Wanneer er sprake is van een samenloop van diverse invorderingsmethoden dient de schuldhulpverlener de deurwaarder hierop aan te spreken. Tevens is er de mogelijkheid om bij de kantonrechter op grond van artikel 475f Rechtsvordering een verzoek in te dienen waardoor bepaalde toeslagen onder de beslagvrije voet komen te vallen.

4. Rechtszekerheid

Onderdeel van mijn onderzoek was een jurisprudentieonderzoek. Uit de jurisprudentie blijkt dat de rechtbanken bepaalde eisen stellen aan het minnelijk traject om een verzoek tot toepassing van de schuldsaneringsregeling te honoreren. Zo dient een schuldhulpverlener rekening te houden met de juridische positie van schuldeisers bij het doen van een betalingsvoorstel, dienen ex-ondernemers en hun partners ook een minnelijk traject te doorlopen en is het noodzakelijk extra inspanning te verrichten om tot een geslaagd minnelijk traject te komen wanneer een verzoeker vermoedelijk niet te goeder trouw is.

Opvallend is dat de diverse rechtbanken geen eenduidige criteria stellen, waaraan een minnelijk traject moet voldoen. Recofa heeft geen gezamenlijk standpunt over de toetsing van het minnelijk traject bij toelating tot de wettelijke schuldsanering. Door het ontbreken van landelijke normen voor een minnelijk traject komt de rechtszekerheid van verzoekers in het geding.

5. Conclusie

De verzoeker mag niet de dupe worden van een gebrek aan afstemming tussen de rechtbank, de gemeenten en kredietbanken. Om dit te voorkomen zijn er verschillende oplossingen voorhanden. Zo kunnen rechters hun kennis ten opzichte van het minnelijk traject verbeteren door bijscholing of door gemeenten en kredietbanken te bezoeken. Op hun beurt kunnen gemeenten en kredietbanken de mogelijkheden tot een voorlopige voorziening, dwangakkoord of een moratorium beter onderzoeken om tot een geslaagd minnelijk traject te komen.

Het is van belang dat de rechtbank, gemeenten en kredietbanken meer gaan samenwerken. Door de werkwijze van deze organisaties beter op elkaar af te stemmen en beter te communiceren, kunnen problemen, zoals in eerder genoemd voorbeeld, worden voorkomen.

Tot slot is het voor de rechtszekerheid van groot belang om landelijke richtlijnen voor een minnelijk traject vast te stellen. Recofa is hier de aangewezen organisatie voor.

Voetnoten

Laura Schrijver is net afgestudeerd aan de hogeschool Windesheim, HBO Rechten. Zij heeft zowel haar praktijkstage als afstudeeronderzoek voltooid bij de afdeling insolventie van de voormalig rechtbank Zwolle­-Lelystad, locatie Zwolle.

U kunt het volledig onderzoeksrapport opvragen via [email protected].