De Wsnp terug op de routekaart

Wsnp Periodiek augustus 2020, nr. 3

Annemieke Bosma*

1. Inleiding

Terwijl het aantal mensen met problematische schulden de afgelopen zes jaren gelijk bleef, daalde de instroom in de Wsnp. Tegelijkertijd is het aantal minnelijke trajecten dat via de gemeentelijke schuldhulpverlening tot stand komt nagenoeg gelijk gebleven. De daling bij de Wsnp wordt dus niet gecompenseerd door een stijging van het aantal minnelijke trajecten. Een pijnlijke constatering van de Nationale ombudsman in zijn rapport van 11 juni 2020, Hindernisbaan zonder finish.

2. Goede waar prijst zichzelf (niet)

Hoe kan het dat na al die jaren de Wsnp, die in 93% van de gevallen succesvol wordt afgesloten, nog steeds slechts mag dienen als ‘een stok achter de deur’? Is het niet duidelijk dat de Wsnp in veel gevallen een betere oplossing biedt dan een minnelijke schuldsanering? Blijkbaar niet. Wsnp-collega Mick Heckers inspireerde mij met zijn eerdere bijdrage in dit blad waarin hij de opbrengst van de Wsnp in een juister perspectief plaatste (WP 2020/02). Dat was in Limburg, maar voor mijn gevoel zou een vergelijking met het minnelijke traject in Noord-Nederland niet anders uitpakken. Ik ben daarom een grootschalig onderzoek gestart en heb alle Wsnp’s, die in 2019 bij ons kantoor zijn afgerond, onderzocht en vergeleken met de voorafgaande minnelijke trajecten bij externe partijen, voornamelijk Kredietbanken. In eerste instantie alleen de Wsnp’s met een substantiële uitdeling, nu inmiddels ook de Wsnp’s met een informele uitdeling (waarbij het uit te delen actief na aftrek van de boedelkosten maximaal € 2.000 bedraagt).

3. Uitgangspunten onderzoek

Mijn onderzoek betreft 123 dossiers, waarbij ik een stel met gemeenschap van goederen aanmerk als één dossier. Van deze Wsnp’s is 56% geëindigd met een uitdeling aan schuldeisers, 44% zonder uitdeling. Ik heb alleen gekeken naar concurrente schuldeisers, dus in geval van preferente schuldeisers kan worden uitgegaan van een dubbel uitkeringspercentage.

4. Uitkomsten onderzoek

De Wsnp biedt gemiddeld een hogere uitdeling aan schuldeisers dan een minnelijk traject. Hiervoor zijn diverse redenen te noemen. Een daarvan heb ik uitgelicht en betreft de constatering dat in het minnelijke traject niet alle boedelbestanddelen worden meengenomen. In 49% van de dossiers bleek dat er sprake was van een buiten beschouwing gelaten minnelijk spaarsaldo. In 16% van de gevallen werd er aan schuldeisers zelfs een lager bedrag aangeboden dan er feitelijk op de spaarrekening stond. Bij aanvang Wsnp worden deze spaarsaldo’s wel opgevraagd en vormen dus onderdeel van het boedelsaldo ten gunste van schuldeisers. Mijn onderzoek naar een vergelijking minnelijk versus wettelijk geeft de volgende uitkomsten.

Ook voor de schuldenaar biedt de Wsnp grote voordelen ten opzichte van het minnelijke traject. Belangrijkste voordelen naar mijn mening zijn de objectieve controle van de rechter-commissaris en uiteraard: de volledige schone lei, ongeacht het feit of de schuldenlijst volledig en correct is. In het minnelijke traject is een kloppende schuldenlijst van wezenlijk belang. Te vaak ontstaan er na afloop opnieuw betalingsproblemen, omdat bepaalde schulden niet zijn meegenomen in een minnelijke regeling. Mij is gebleken dat schuldenlijsten in het minnelijke traject in geen enkel geval overeenkomen met die in de Wsnp. Een opvallende constatering en de verschillen zijn fors:

5. Conclusie

Het moge duidelijk zijn dat bovenstaande cijfers pleiten voor de Wsnp als oplossing voor schulden. Ten opzichte van het minnelijke traject wordt in de Wsnp gemiddeld driemaal zo veel gespaard. Daarnaast geeft de Wsnp een schone lei, terwijl na afloop van minnelijke regelingen in bijna de helft van de situaties 31% van de schulden niet is gesaneerd — zie het staatje hierboven — en weer op het bordje van de schuldenaar komt. Zouden dezelfde cijfers gelden voor de minnelijke schuldsaneringen die een Wsnp niet halen en die ik dus niet kan onderzoeken? Ik ben bang van wel. Het is in ieder geval bekend dat de schuldhulpverlening op dit moment grote groepen mensen niet of laat bereikt, er traag wordt beslist en traag wordt opgelost.

Er kunnen situaties zijn waarin een minnelijke regeling de betere oplossing is, bijvoorbeeld voor bepaalde ondernemers indien bedrijfsbeëindiging niet wenselijk is. Bovendien biedt een minnelijke regeling vanwege de huidige Wsnp-toelatingseisen soms  zelfs de enige mogelijkheid tot sanering. Maar het doel is toch om mensen schuldenvrij te maken? Laten we dan per situatie kiezen voor de beste route en dus in de meeste gevallen voor de bewezen Wsnp-route.

Voetnoten

* Annemieke Bosma is Wsnp-bewindvoerder en mededirecteur van Bureau Benedictus te Garyp.