Wsnp-bewindvoerder versus beschermingsbewindvoerder

Wsnp Periodiek augustus 2010, nummer 12

Nelly van den Berg

1. Inleiding

Naar een schatting van de Raad voor Rechtsbijstand is in ongeveer 10% van de wettelijke schuldsaneringen tevens sprake van beschermingsbewind.

Dit betekent dat het merendeel van de Wsnp-bewindvoerders in hun bestand wel een of meerdere sanieten zullen hebben op wie beschermingsbewind van toepassing is. Soms omdat er al beschermingsbewind was ten tijde van de toelating, in andere gevallen omdat saniet op last van de Wsnp-bewindvoerder en/ of de rechter‑commissaris tijdens de Wsnp verplicht wordt beschermingsbewind aan te vragen zodat de Wsnp een grotere kans van slagen heeft.

In het tijdschrift Schuldsanering van juni 2010 belicht Berend Engberts in zijn artikel uitgebreid de juridische kant van deze samenloop.

Hieronder wil ik ingaan op de praktische kant van deze samenloop.

2. Doel beschermingsbewind

Beschermingsbewind wordt ingesteld wanneer een meerderjarige niet (meer) in staat is om zijn eigen vermogensrechtelijke belangen te behartigen en is geregeld in de artikelen 1:431 e.v. van het Burgerlijk Wetboek. Een beschermingsbewindvoerder wordt bij beschikking van de kantonrechter benoemd. Over het algemeen wordt het bewind ingesteld over alle goederen die aan een onder beschermingsbewind gestelde persoon (hierna te noemen rechthebbende) toebehoren. Hierdoor verliest de rechthebbende zijn beheer- en beschikkingsbevoegdheid over deze goederen, behoudens toestemming van de beschermingsbewindvoerder of, wanneer deze weigert mee te werken, eventueel met een machtiging van de kantonrechter.

Tijdens het beschermingsbewind vertegenwoordigt de beschermingsbewindvoerder in en buiten rechte de rechthebbende voor zover het betrekking heeft op handelingen die de onder bewind gestelde goederen betreffen.

3. Samenloop beschermingsbewind en Wsnp-bewind

Hoewel de beschermingsbewindvoerder wordt aangesteld om het beheer te voeren over het gehele vermogen betekent een toelating tot de Wsnp van een rechthebbende dat de goederen in de boedel van de schuldsanering vallen en de beschermingsbewindvoerder daarna nog maar het beheer hoeft te voeren over een klein deel van het vermogen van zijn cliënt namelijk het buiten de schuldsanering vallende vermogen in casu het door de rechter-commissaris op grond van art. 295, 3e lid Fw vastgestelde vrij te laten bedrag (hierna te noemen vtlb).

Verder zal de beschermingsbewindvoerder lijdzaam moeten toezien dat u als Wsnp-bewindvoerder de bovenmatige boedel gaat verkopen ten gunste van de schuldeisers.

Voor u betekent dit dat u met de beschermingsbewindvoerder ‘aan tafel’ moet om goede afspraken te maken over het beheer. Het is immers belangrijk dat de beschermingsbewindvoerder ook het belang van de schuldsanering onderschrijft. Weliswaar behartigt hij slechts de belangen van de cliënt terwijl u met name de belangen van de schuldeisers behartigt. Er is natuurlijk wel een groot gezamenlijk belang, namelijk dat aan de saniet uiteindelijk een “schone lei” wordt toegekend.

4. Eerste contact

Als eerste moet u de beschermingsbewindvoerder ervan weten te overtuigen dat u weliswaar handelt in het belang van de schuldeisers maar dat het gezamenlijke belang moet zijn dat de saniet de ‘schone lei’ krijgt. Goed samenspel is dus een vereiste.

Met name op het financiële vlak is de beschermingsbewindvoerder degene die er voor dient te zorgen dat de benodigde informatie bij de Wsnp-bewindvoerder komt.

Bij de kantoren die bij mij bekend zijn volsta ik met een mail waarin ik aangeef dat ik benoemd ben en dat men op korte termijn de berekening van het vtlb kan verwachten. Ik informeer of ze bij het huisbezoek willen zijn en zo ja dan proberen we gezamenlijk een datum te plannen.

5. ‘Nieuwe’ organisaties

Indien er een beschermingsbewindvoerder is benoemd die ik niet ken, neem ik het liefste even telefonisch contact op om me voor te stellen waarbij ik niet schroom om meteen te informeren naar de achtergronden van het betreffende kantoor. Ik stel dan ook standaard de vraag of men lid is van de Branchevereniging van Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders (hierna te noemen BPBI). Als dat niet zo is en men duidelijk te kennen geeft ook niet van plan te zijn om op korte termijn het lidmaatschap aan te vragen, adviseer ik mijn cliënt een andere beschermingsbewindvoerder te zoeken.

De argumenten die men aan voert om geen lid te worden, zijn namelijk vaak niet steekhoudend en het lidmaatschap van de BPBI is nu eenmaal een waarborg dat je te maken hebt met een financieel gezonde organisatie. Juist op dit punt scoort de BPBI hoog omdat men strenge eisen stelt aan de financiële organisatie. Er wordt jaarlijks een audit gehouden en de jaarstukken inclusief een accountantsverklaring moeten aan de BPBI worden overlegd.

Verder is het grote voordeel dat de leden zich geconformeerd hebben aan de richtlijnen zoals die door de BPBI en het Landelijk Overleg Kantonrechters (hierna te noemen LOK¹) worden voorgeschreven, er is duidelijkheid over het takenpakket en er is een verplichte klachtenregeling.

Daarnaast hebben we op ons kantoor een eigen informatieblad gemaakt dat we aan ‘nieuwe’ organisaties toezenden en waarin nog eens duidelijk staat welke informatie we wanneer van de beschermingsbewindvoerder verwachten en wat de beschermingsbewindvoerder van mij kan verwachten. Zo sturen wij ook aan de beschermingsbewindvoerder de verslagen door.

Voorts maken we afspraken over de post. Post die betrekking heeft op de vaste lasten kan het beste door de afzender rechtstreeks aan de beschermingsbewindvoerder worden verstuurd die de voor het vtlb benodigde stukken dan eenvoudig kan doorfaxen of mailen naar de Wsnp-bewindvoerder.

Bij voorkeur communiceren we met de beschermingsbewindvoerders zoveel mogelijk via de mail. Dat gaat snel en bovendien heb je altijd een bewijsstuk voor het dossier.

6. Goede communicatie

Hoewel de beschermingsbewindvoerder de informatie inzake het financieel beheer namens de saniet aan de Wsnp-bewindvoerder dient te overleggen, is het voor de Wsnp-bewindvoerder met regelmaat een lijdensweg om de financiële informatie tijdig te verkrijgen. Er moeten vaak diverse mails gestuurd worden alvorens er overzichten van de beheerrekening worden verstrekt en omdat deze informatie nodig is voor de verslaglegging is het zaak al in een vroeg stadium de overzichten van de beheerrekening op te vragen.

Als de gevraagde informatie ondanks diverse verzoeken niet verstrekt wordt dan kunt u dit het beste in uw verslag vermelden en bij herhaling een verhoor aanvragen waarbij de beschermingsbewindvoerder wordt opgeroepen om een toelichting te geven. Een andere mogelijkheid die u heeft is een klacht indienen bij de kantonrechter. Deze houdt namelijk van zijn kant toezicht op de beschermingsbewindvoerders.

Uiteraard geldt dit ook andersom. Informatie die de Wsnp-bewindvoerder ontvangt maar die ook noodzakelijk is voor de beschermingsbewindvoerder dient de Wsnp-bewindvoerder uit zichzelf aan de beschermingsbewindvoerder te zenden.

Een duidelijke uitspraak hierover heeft de Rechtbank Arnhem gedaan naar aanleiding van een klacht van een beschermingsbewindvoerder over het niet aanleveren van benodigde stukken door een curator, waar u natuurlijk ook Wsnp-bewindvoerder kunt lezen².

7. Altijd controleren

Verder is een goede controle van de beheerrekening noodzakelijk. Bij aanvang van de schuldsanering verzoeken we de overzichten van minimaal drie voorgaande maanden te overleggen. Het saldo op de beheerrekening minus het nog voor die maand geldend vrij te laten bedrag komt toe aan de boedel. Zo af en toe tref je een bewindvoerder die van het gespaarde geld op de beheerrekening in het zicht van de toelating nog snel een grote aanschaffing heeft gedaan zoals een wasmachine of een laptop. Kijkt u goed naar de noodzaak van de uitgave, bij twijfel overlegt u met de rechter-commissaris wat te doen. Indien er naar uw oordeel sprake is van onnodige aanschaffingen zou u het aangeschafte goed weer kunnen verkopen of u kunt het aankoopbedrag als achterstand opvoeren zodat het gedurende de looptijd alsnog aan de boedel wordt afgedragen. Mijn voorkeur heeft het laatste. Verkoop levert minder op en kost meer tijd. Laat u vooral merken dat zoiets niet de bedoeling is bij een Wsnp zodat men er geen regel van gaat maken. Een beschermingsbewindvoerder staat er vaak niet bij stil dat wij ook kijken naar de periode voor de schuldsanering.

Voorts dient u gedurende de looptijd van de schuldsanering de overzichten van de beheerrekening goed te controleren. Met name een controle op de betaling van de vaste lasten is geen overbodige luxe. Verder ‘vergeet’ men nog wel eens betalingsregelingen stop te zetten en constateer ik regelmatig dat er geen aanvraag voor bijzondere bijstand is aangevraagd voor de kosten van de beschermingsbewindvoerder. In zo’n situatie is er weliswaar geen sprake van benadeling van de schuldeisers maar wel van de saniet die dan maandelijks een kleine honderd Euro minder te besteden heeft.

Vertrouw er niet te snel op dat het overzicht van de beheerrekening wel zal kloppen. Met regelmaat constateren we fouten of vergissingen in de overzichten. In een vorig jaar door ons overgenomen zaak bleek een beschermingsbewindvoerster van een bij ons als betrouwbaar bekend staand kantoor drie jaar lang geen energie te hebben betaald. Vergeten! Het energiebedrijf schreef naar aanleiding van de publicatie van de eindzitting de Wsnp-bewindvoerster aan dat er ruim € 6.200,00 open stond aan nieuwe energieschuld en dit vormde dus meteen een probleem ten aanzien van de schone lei.

Op de eindzitting bleek nog eens overduidelijk dat de beschermingsbewindvoerster een steek had laten vallen en de rechter oordeelde dat het laten ontstaan van deze nieuwe schuld niet verwijtbaar was aan saniet en dat op grond daarvan deze schuld een schone lei niet in de weg mocht staan. Mevrouw kreeg dus de schone lei en de rechter beval partijen om daarna samen aan tafel te gaan zitten teneinde het ontstane probleem op te lossen. Mijns inziens een wijze beslissing. Immers ook een verlenging om de nieuwe schuld in te lopen zou voor deze mevrouw die verder goed haar best had gedaan, een onredelijke benadeling zijn geweest aangezien de verplichtingen wel blijven doorlopen.

De les hieruit is dat er ten alle tijde goed gecontroleerd moet worden. Indien de voormalige Wsnp-bewindvoerder de overzichten steeds goed had gecontroleerd was deze omissie veel eerder aan het licht gekomen en de schade niet zo groot geweest.

8. Juiste afdracht

Hoewel we binnen een paar weken altijd aan de beschermingsbewindvoerder de berekening van het vtlb doorsturen, is het opvallend dat slechts weinige beschermingsbewindvoerders ook maandelijks alles boven het vrijgelaten bedrag overmaken.

Met regelmaat moeten we na een aantal maanden aanmanen en de achterstand doormailen waarna die dan meestal snel wordt overgemaakt. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat een aantal beschermingsbewindvoerders wacht tot ze aangemaand worden in de veronderstelling dat er dan nog tijd genoeg is. Ik ben van mening dat dit niet juist is. Als er een maandelijks inkomen is, dient er ook maandelijks te worden afgedragen. Zeker bij een wat hogere draagkracht derven we anders de nodige rente-inkomsten.

Van een professionele beschermingsbewindvoerder mag verwacht worden dat hij in staat is maandelijks uit te rekenen wat er afgedragen dient te worden en dat hij er op toeziet dat de afdracht ook correct gebeurt.

9. Wie niet horen wil moet maar voelen

Daarnaast hebben we de categorie beschermingsbewindvoerders die zo begaan zijn met hun cliënt dat ze geen weerstand kunnen bieden aan de vele verzoeken voor extra geld.

Gevolg: onvoldoende saldo om de afdracht aan de boedelrekening te voldoen.

Zeker in een situatie waarin er een wisselend inkomen is of nabetalingen worden gedaan van een uitkerende instantie, de belastingdienst etc. kan het wel eens langere tijd onduidelijk zijn hoeveel er dient te worden afgedragen.

Als dan zo’n nabetaling bij de beschermingsbewindvoerder binnen komt en het geld wordt geheel dan wel gedeeltelijk aan andere zaken besteed dan moet u niet schromen om de beschermingsbewindvoerder in uw hoedanigheid van Wsnp-bewindvoerder aansprakelijk te stellen voor de ontstane boedelachterstand.

Zelf heb ik in een situatie waarin de boedel door een niet afgedragen nabetaling van het UWV voor ruim € 11.000,00 was benadeeld toestemming verzocht aan de rechter‑commissaris om een procedure op te mogen starten. Ik heb daarin zowel de organisatie alsook de beide vennoten die door de kantonrechter als bewindvoerder waren aangesteld aansprakelijk gesteld voor de gehele achterstand en ze zijn vervolgens beiden hoofdelijk veroordeeld tot het betalen van de gehele achterstand. Uiteindelijk is de gehele achterstand – echter pas na beslaglegging geheel voldaan³.

10. Tot slot

Beschermingsbewind is ‘booming business’ en er verschijnen met regelmaat nieuwe kantoren aan de horizon. Gelukkig kan ik constateren dat een aantal charlatans inmiddels weer verdwenen is, al of niet onder dwang van de kantonrechter.

De laatste jaren is de kwaliteit van de beschermingsbewindvoerdersorganisaties zeker toegenomen. Een en ander mede onder invloed van de komst van de BPBI, de aanbevelingen van het LOK en de diverse opleidingen die er inmiddels voor deze beroepsgroep zijn.

Helaas is deelname aan deze opleidingen (nog) vrijwillig. Ik ben van mening dat de tijd rijp is dat ook voor de professionele beschermingsbewindvoerder certificering en educatie verplicht gesteld wordt.

Voetnoten

1. Richtlijnen te vinden op www.rechtspraak.nl
2. Rb Arnhem 15 april 2009, LJN B12389.
3. Rb Roermond 5 september 2007 rolnummer: 76253 / HA ZA 06-758 (niet gepubliceerd)